Bài Giảng Sốc Tim - Shock Tim - Choáng Tim( Cardiogenic shock)

Bài Giảng: Sốc Tim - hay còn gọi là Choáng tim - Shock Tim ( Cardiogenic shock )

1. §¹i cư­¬ng.

+ Sèc tim lµ t×nh tr¹ng suy gi¶m trÇm träng dßng m¸u tuÇn hoµn do nhiÒu

nguyªn nh©n g©y ra; sèc lµm rèi lo¹n nghiªm träng c¸c qu¸ tr×nh chuyÓn

hãa trong c¬ thÓ, do thiÕu «xy ë c¸c c¬ quan, tæ chøc.

Sèc ®­ưîc ®Æc trư­ng bëi:

- HuyÕt ¸p t©m thu ®éng m¹ch gi¶m ≤ 80 mmHg, kÐo dµi > 1 giê.

- C¸c dÊu hiÖu gi¶m t­ưíi m¸u ngo¹i vi: da vµ niªm m¹c tÝm t¸i, ®Çu chi l¹nh.

- Gi¶m bµi tiÕt nư­íc tiÓu ≤ 20 ml/giê.

- ChØ sè tim < 2,2 lÝt/phót/m2.

+ Sèc tim lµ sèc do c¸c nguyªn nh©n bÖnh tim-m¹ch g©y nªn; ®­ưîc ®Æc tr­ưng

lµ gi¶m thÓ tÝch tim/phót, gi¶m søc co bãp c¬ tim, gi¶m cung l­ưîng tim, gi¶m

huyÕt ¸p.

2. C¸c nguyªn nh©n sèc do tim.

- Nhåi m¸u c¬ tim cÊp diÖn réng, ®©y lµ nguyªn nh©n thư­êng gÆp nhÊt cña

sèc do tim.

- NghÏn t¾c ®éng m¹ch phæi cÊp.

- ChÌn Ðp tim cÊp tÝnh (tamponade).

- Vì ph×nh bãc t¸ch ®éng m¹ch chñ.

- Rèi lo¹n nhÞp tim nÆng (c¬n nhanh thÊt, rung thÊt).

- Suy tim nÆng do nhiÒu nguyªn nh©n: hë van hai l¸ nÆng, thñng ®øt hoÆc

r¸ch v¸ch liªn thÊt, hÑp khÝt lç van hai l¸, bÖnh c¬ tim.

- ChÊn th­¬ng tim.

3. C¬ chÕ bÖnh sinh cña sèc tim (Cardiogenic shock )

S¬ ®å 1.1: C¬ chÕ cña sèc tim (Cardiogenic shock )

Trong sèc tim, søc co bãp c¬ tim bÞ gi¶m lµ nguyªn nh©n ®Çu tiªn lµm h¹

huyÕt ¸p; cïng mét lóc th­êng cã ph¶n x¹ t¨ng tiÒn g¸nh g©y xung huyÕt

phæi; søc c¶n ®éng m¹ch hÖ thèng t¨ng lªn ®Ó bï trõ; ­u tiªn m¸u cho

n·o, thËn, m¹ch vµnh; t¨ng søc c¶n ®éng m¹ch hÖ thèng lµm t¨ng hËu

g¸nh; kÕt hîp víi t¨ng tiÕt catecholamin, aldosteron dÉn ®Õn vßng rèi

lo¹n bÖnh lý luÈn quÈn trong sèc tim.

4. ChÈn ®o¸n sốc tim.

- T×nh tr¹ng sèc: da tr¾ng, l¹nh, v· må h«i, hoÆc da tÝm t¸i; huyÕt ¸p t©m

thu ≤ 80 mmHg, huyÕt ¸p thÊp dÇn cho ®Õn khi kh«ng ®o ®­ưîc; nhÞp tim

nhanh vµ nhá, m¹ch quay nhá khã b¾t tõ 110 - 120 ck/phót; thiÓu niÖu hoÆc

v« niÖu; rèi lo¹n ý thøc.

- Kh¸m thùc thÓ th­êng ph¸t hiÖn cã bÖnh lý tim m¹ch râ.

- XÐt nghiÖm cËn l©m sµng:

. Nång ®é b·o hoµ «xy m¸u ®éng m¹ch gi¶m (SpO2 gi¶m).

. Siªu ©m tim: gi¶m cung l­ưîng tim, gi¶m thÓ tÝch tim/phót.

. ECG: cã thÓ gÆp mét sè h×nh ¶nh rèi lo¹n nhÞp nÆng g©y sèc tim: blèc nhÜ -

thÊt ®é II vµ ®é III, c¬n nhÞp nhanh thÊt, rung thÊt; h×nh ¶nh nhåi m¸u c¬

tim cÊp.

5. ChÈn ®o¸n ph©n biÖt.

CÇn chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi c¸c nguyªn nh©n kh¸c cña sèc:

- Sèc do t¾c nghÏn ngoµi tim:

. T¾c ®éng m¹ch phæi.

. T¨ng ¸p ®éng m¹ch phæi tiªn ph¸t.

- Sèc do gi¶m khèi l­îng m¸u l­ưu hµnh:

. Sèc chÊn th­ư¬ng.

. Sèc do mÊt m¸u, do c¸c bÖnh lý néi khoa kh¸c.

- Sèc do rèi lo¹n ph©n phèi m¸u (distributive shock).

- Sèc nhiÔm trïng.

- Ngé ®éc.

- Sèc ph¶n vÖ.

- Sèc do thÇn kinh.

- Sèc do néi tiÕt.

6. §iÒu trÞ cÊp cøu sốc tim.

+ Ngay lËp tøc tiÕn hµnh cÊp cøu tæng hîp; nh»m môc ®Ých:

- §­a bÖnh nh©n ra khái t×nh tr¹ng sèc.

- §iÒu trÞ nguyªn nh©n sèc.

- Tr¸nh sèc t¸i ph¸t.

+ CÊp cøu nh»m 3 môc tiªu:

- B¶o ®¶m th«ng khÝ tèt.

- Bï ®ñ khèi lư­îng m¸u lư­u hµnh.

- B¶o ®¶m chu kú co bãp cña tim.

6.1. C¸c biÖn ph¸p cô thÓ:

- Thë «xy qua mòi, hoÆc h« hÊp hç trî qua mask, th«ng khÝ nh©n t¹o qua

néi khÝ qu¶n.

- Dïng thuèc trî tim vµ n©ng huyÕt ¸p ®Ó t¨ng cung l­ưîng tim vµ t¨ng huyÕt

¸p.

- Dïng c¸c thuèc gi¶m ®au, thuèc an thÇn, thuèc chèng ®«ng m¸u (tïy theo

nguyªn nh©n g©y sèc).

- §iÒu trÞ rèi lo¹n nhÞp tim: ®iÒu trÞ b»ng thuèc hoÆc b»ng sèc ®iÖn.

- §iÒu chØnh c©n b»ng n­íc vµ ®iÖn gi¶i.

6.2. C¸c thuèc thư­êng dïng:

- Dopamin, dobutamin, adrenalin, noradrenalin, isuprel lµ c¸c thuèc ®­ưîc

xem xÐt dïng trong tõng tr­ưêng hîp cô thÓ ®Ó n©ng huyÕt ¸p, ®iÒu trÞ c¸c rèi

lo¹n nhÞp tim.

. Adrenalin 0,05 - 0,1mg, tiªm tÜnh m¹ch, cã thÓ tiªm nh¾c l¹i nhiÒu lÇn.

. Isuprel 0,2 - 0,4mg, truyÒn tÜnh m¹ch cïng víi huyÕt thanh ngät 5%.

. Dobutamin 250 mg, truyÒn tÜnh m¹ch cïng víi huyÕt thanh ngät 5%, liÒu

tõ 2,5 - 5 - 10 microgam/kg/phót cho ®Õn khi huyÕt ¸p t©m thu trªn 100 mmHg.

. Atropin 0,5 - 1mg, tiªm tÜnh m¹ch khi cã m¹ch chËm hoÆc c¬n Adams- Stokes.

- TruyÒn dÞch: theo dâi qua ®o ¸p lùc tÜnh m¹ch trung ­ư¬ng. NÕu ¸p lùc tÜnh

m¹ch trung ­ư¬ng < 7cmH2O th× cã chØ ®Þnh truyÒn dÞch; duy tr× ¸p lùc tÜnh

m¹ch trung ­¬ng tõ 7 - 11cmH2O.

- NÕu cã rèi lo¹n nhÞp tim: dïng digoxin ®èi víi c¸c tr­êng hîp cã rèi lo¹n

nhÞp nhanh trªn thÊt hoÆc c¬n nhÞp nhanh kÞch ph¸t trªn thÊt cã rèi lo¹n

huyÕt ®éng.

. Digoxin 1/4 mg - 1/2 mg + 10 ml glucoza, tiªm tÜnh m¹ch chËm.

. Cordaron 150 mg, pha trong huyÕt thanh ngät 5% x 250 ml truyÒn tÜnh

m¹ch, víi liÒu 5mg/kg/2giê.

. Rythmonorm 150 mg, pha víi huyÕt thanh ngät, truyÒn tÜnh m¹ch.

- NÕu rèi lo¹n nhÞp thÊt: dïng lidocain, amiodaron, sèc ®iÖn.

. Lidocain 1mg/kg, tiªm tÜnh m¹ch; sau ®ã duy tr× truyÒn tÜnh m¹ch 20 -

50 microgam/kg/phót.

. Cordaron 150 mg, truyÒn tÜnh m¹ch 5 mg/kg/2 giê.

- NÕu rèi lo¹n dÉn truyÒn: blèc nhÜ - thÊt ®é II, III; nhÞp tim chËm < 50 ck/phót th×

dïng atropin 0,5 - 1 mg, tiªm tÜnh m¹ch hoÆc ®Æt m¸y t¹o nhÞp.

- NÕu do chÌn Ðp tim cÊp tÝnh: chäc th¸o dÞch mµng ngoµi tim cÊp cøu.

- NÕu t¾c m¹ch phæi cÊp, nhåi m¸u c¬ tim cÊp: dïng thªm thuèc chèng ®«ng

hoÆc thuèc tiªu fibrin:

. Sintrome 1mg/ngµy.

. Fraxiparin 0,3 - 0,4 ml/ngµy, tiªm dư­íi da; hoÆc streptokinase 1500 ®¬n vÞ,

truyÒn tÜnh m¹ch, chØ ®Þnh cô thÓ theo tõng bÖnh nh©n.

7. Tiªn l­ưîng vµ biÕn chøng sốc tim.

Tiªn l­ưîng cña sèc tim phô thuéc vµo nguyªn nh©n g©y bÖnh vµ viÖc tæ chøc

cÊp cøu kÞp thêi.

Nãi chung, bÖnh nh©n ®Òu cã tiªn lư­îng nÆng, nÕu ®ư­îc cÊp cøu kÞp thêi th×

bÖnh nh©n sÏ tho¸t sèc. NÕu sèc kh«ng håi phôc sÏ dÉn ®Õn tö vong. BiÕn

chøng cã thÓ gÆp: suy tim cÊp tÝnh nÆng, suy thËn chøc n¨ng dÉn ®Õn suy

thËn thùc thÓ, ngõng tuÇn hoµn vµ tö vong.